O boskim narodzie

Narodowy socjalizm, jak również II wojna światowa w powojennej Polsce interpretowane były przez pryzmat panującej wtedy ideologii. Analiza tych fenomenów w przeważającej mierze sprowadzała się do krytyki faszyzmu, nacjonalizmu, kapitalizmu oraz imperializmu. Pewną rolę odgrywała także koncepcja Niemiec jako odwiecznego wroga narodu polskiego, który spod niemieckiej okupacji został bohatersko wyzwolony przez Związek Radziecki. Także po 1989 roku dyskusja na te tematy w dużej mierze została poddana wpływom lewicowych ideologii, tym razem nacisk położono na kwestie demokracji, praw człowieka i oczywiście holokaustu. Czasem w dyskusji na temat narodowego socjalizmu pojawia się wątek Dekalogu i wartości chrześcijańskich. W kręgach prawicowych czy też katolickich nie odbyła się jednak żadna pogłębiona debata na temat tego, czym był narodowy socjalizm, i dlaczego II wojna światowa przybrała taką, a nie inną postać. 

Taki stan rzeczy uważam za niepożądany. Narodowego socjalizmu nie można bowiem wyłącznie sprowadzić do kwestii holokaustu albo totalitaryzmu, jak to się coraz częściej czyni. Podobnie, dyskusja na temat stosunku III Rzeszy do Polaków nie może obracać się jedynie wokół sprawy prześladowań rodzimej ludności przez niemieckiego okupanta. Sprawa ma bowiem głębsze dno, które ciągle jeszcze nie zostało dokładnie zbadane. W szczególności, niezbadana została sprawa tego, jakie miejsce zajmował wschód w ideologii narodowego socjalizmu. Moim zdaniem, za dążeniem do  poszerzenia przestrzeni życiowej dla Niemców kryło się coś więcej niż zwykła Realpolitik. 

Niedawno wpadł mi w ręce tom zawierający wiersze, krótkie eseje oraz sztuki teatralne dotyczące "niemieckiego wschodu". Analiza zawartości tomu może rzucić trochę światła na kwestię stosunku współczesnych Hitlerowi Niemców do Europy Wschodniej. Książka została wydana w 1941 roku w Poznaniu (Posen) przez  Heberta Müllera, jej tytuł brzmi "Rufer des Ostens" (Pädagogische Verlags-, Buch- und Lehrmittelhandlung. Hirt- Reger und v. Schoeder-Siemau). Przetłumaczenie tytułu na język polski nie jest łatwym zadaniem. "Rufer" to wzywający, nawołujący, "Osten" oznacza wschód. Przyjęte przeze mnie tłumaczenie "Bardowie wschodu" nie do końca oddaje intencje wydawcy tej książki. Niemiecki tytuł podkreśla bowiem moment  aktywnego nawoływania do podejmowania określonych działań, czyli umacniania niemieckości na wschodzie. I tej właśnie tematyce poświęcone są wiersze i eseje prezentowane w książce. W centrum uwagi wydawcy znajduje się Kraj Warty, tom w końcu został wydany w Poznaniu. W tomie znajdują się także teksty dotyczące innych części Wschodu. 

Prezentację tomu zacznijmy od przytoczenia dłuższego fragmentu przedmowy napisanej przez Heberta Müllera: 

"Walka zawsze dominowała nad bolesną historią  tego niemiecko-wschodniego Kraju Warty. Jest on elementem życiowym ziemi, która na przestrzeni stuleci ciągle na nowo przesycana była niemieckimi napływami krwi. Także w przyszłości powinien nim być. Heroiczna droga cierpień niemieckich grup narodowych w tym kraju była krwawym i pełnym cierni zwieńczeniem procesu, który nas Niemców widział bezsilnymi na wschodzie. Niemiecki miecz rozbił państwową całość polskiej podludzkości i przyniósł tej przestrzeni pomiędzy Wisłą i Wartą ostateczną wolność, której wyczekiwała już od stuleci. (…) Twardzi mężczyźni z ich fanatyczną miłością i poczuciem wewnętrznego obowiązku dla tej wschodnio-niemieckiej ziemi powinni tutaj budować przyszłość. Jeśli więc bardowie niemieckiego wschodu, który wyrośli z tej nadwarciańskiej ziemi, jak rówież ci, którzy zaręczyli o swojej miłości do tej ziemi i w ten sposób nabyli prawa do małej ojczyzny [Heimat], wypowiadają swoje poetyckie słowo, to jest w nim żywe to wszystko, co na tym obszarze domagało się twórczego ukształtowania. To najlepsi sprawiali, że bezustannie rozbrzmiewało wołanie o walkę i pomoc, tak że w końcu to nawoływanie wypełniło się w zbawiennym krzyku o wolność i wyzwoleniu z brzemienia ucisku. Tak więc w tej nadwarciańskiej poezji wybija się na pierwszy plan wiersz walki [Kampfgedicht] i motyw egzekwowania swoich praw poprzez walkę. Niewyobrażalny rozmiar wierzącego zaufania do siebie oraz głęboka, prawie religijna tęsknota za Rzeszą nieustannie dodawały im skrzydeł. (…) Marzenie o Rzeszy było zawsze silne i żywe właśnie w tych znajdujących się pod obcym panowaniem Niemcach wschodu. Tak więc od dwóch lat nie płyną już w tym kraju krew i łzy. Rozpoczęło się nowe ogromne tworzenie.  Z wielkich ran na ciele i duszy, które ponieśli mężczyźni, kobiety i dzieci, buduje się nowa wielka wspólnota i koleżeństwo, która tutaj obejmuje wszystkich Niemców. Ze wszystkich części Rzeszy tworzą oni [Niemcy] wielki front z tymi, którzy wyrośli na tej ziemi, jak rówież przesiedleńcami, którzy przystąpili do realizacji dzieła, które nie miało sobie podobnych w historii.  (…) Potężna walka histori światowej jest w pełnym toku. Na wschodzie toczy się twarda, bezkompromisowa walka o być albo nie być Europy. Niemieccy żołnierze rozgramiają czerwoną zarazę. Wielkie rozliczenie się niemieckiego socjalizmu z bolszewizmem, żydowstem i wiecznymi wrogami Reszy jest ostateczne. (…) Twardość, męskość i pilność opanowały nasze dni. Nie nawidzimy miękkości, tchórzostwa i niewierności na naszym nowym wschodzie! Ta przedłożona czytelnikowi książka chce być wezwaniem do wszystkich, którzy chcą służyć wiodącej krainie niemieckiego wschodu, która po olbrzymim uporządkowaniu na nowo (Neuordnung) stanie się mostem do wielkiego wschodu. Nadwarciańscy poeci nigdy nie ustaną w trudzie dawania świadectwa walce i pracy tego obszaru przeznaczonemu (Schicksalraum) Rzeszy." 

Podczas lektury tego tekstu towarzyszyło mi uczucie, że ma on wręcz religijny albo mistyczny charakter. Napaść na naród polski została w nim przedstawiona jako spełnienie się jakiegoś odwiecznego przeznaczenia, którym było opanowanie tych terenów przez Niemców. Autor wprost mówi o historii światowej (Weltgeschichte): włączenie Kraju Warty do Rzeszy wydaje się być wręcz jej ukoronowaniem. W tekście dominuje wojenna retoryka, autor ciągle mówi o nieustannej walce, przelewaniu krwi, konieczności poświęcenia siebie i gotowości do poniesienia ofiary. Wszystko w imię wypełnienia przez Niemców swojego przeznaczenia. Warto zauważyć, że w centrum uwagi autora znajduje się ziemia, która zrządzeniem losu należy się Niemcom. Dzięki narodowemu socjalizmowi ziemia ta powróciła do swoich prawowitych właścicieli. Polacy kreowani są na bandytów, którzy jako podludzie nie potrafią odpowiednio zagospodarować tych terenów. Takie postawienie sprawy oznacza, że Niemcy przypisali sobie rolę misjonarzy. Ich misja polegać miała na nadaniu odpowiedniej formy tej przestrzeni. Włączenie Kraju Warty do Rzeszy oznaczało więc wyzwolenie tego obszaru spod władzy podludzi, za co ziemia – gdyby tylko potrafiła mówić – na pewno wyraziłaby Niemcom swoją wdzięczność. Co uderza, to całkowicie przedmiotowe traktowanie Polaków. Polacy sprowadzeni zostali do roli ciała obcego, które niczym rak musi zostać usunięte z organizmu. Polacy nie mają żadnych praw, ich cierpienie zupełnie się nie liczy. Po prostu nie mają nic do powiedzenia. Świadczy to o  głęboko antyuniwersalistycznym nastawieniu autora: w jego obrazie świata są równi i równiejsi. Duch historii dba tylko o Niemców, reszta musi ustąpić miejsca narodowi wybranemu. Ostatecznie prawdziwa wspólnota, która zgodnie ze słowami autora powstaje na "odzyskanych" terenach, składa się tylko z Niemców.  

W podobnym tonie jak przedmowa Heberta Müllera utrzymana jest krótka opowieść Franza Lüdtkego pt. "Das Ostlandlied" (Pieśń wschodu).  Autor opisuje oddział niemieckich wojowników, którzy przed 600 laty przybyli do Kraju Warty, stanęli na jednym z pagórków i popatrzyli na pogrążony w ciszy i samotności kraj, który rozpościerał się u ich stóp.

"Jednakże jakieś wołanie w nim, jakiś krzyk o pomoc, niemy krzyk o ludzi: Chodźcie! Przerwijcie moją samotność! Uwolnijcie mnie z męki bezpłodności! Przynieście i otrzymujcie życie! Aż na zachód dochodziło to wołanie. Do Niemiec. To tam musiał się rozewrzeć,  to stamtąd musiał napłynąć święty strumień życia. Wołały puszcze, które chciały być wykarczowane. Niezaorane gleby krzyczały o pług. Bogaty kraj był biednym w swojej obfitości. Niemcu, przyjdź!" 

Wołanie to dotarło do przywódcy oddziału. Wiele zobaczył między Flandrią a Węgrami. A teraz zawitał do kraju na wschodzie, do którego wdarł się wróg. To polski król zawezwał Niemców na pomoc. Autor opowieści dokładnie analizuje stan ducha przywódcy, który nie mógł oprzeć się wołaniu tej dziewiczej ziemi. W końcu polecił on swojemu kapelmistrzowi zaśpiewać pieśń, jakiej jeszcze nikt nigdy nie słyszał: pieśń wschodu. 

"O czekającym kraju cudów, [pieśń] której wszyscy muszą nasłuchiwać. (…) Potrzebujemy przestrzeni. Naszym życiem jest tworzenie. Wezwij wszystkich, którzy żyją i chcą tworzyć!".  

Przywódcę niepokoiła myśl, że w przestrzeni nie unosił się odpowiedni ton, ten sam ton, za pomocą którego z samotności wschodu został stworzony ogród Boga. 

"To tutaj znajdował się plon, który można by zbierać. Ale żaden siewca nie siał, żaden kosiarz nie kosił. NIe wybudowane zostały stodoły. Gdzieś tam, w chatach i zakamarkach gnieździła się bieda, pracowali nieweseli pachołkowie. Nie znali boskości pracy, gdyż odrabiali pańszczyznę, i nie byli wolni. Niemiecki człowiek musiał wedrzeć się w ten kraj, w tę dziewiczą puszczę, tamować wodę, obracać skiby za pomocą lśniącego pługu. Dzięki temu ta dzika okolica zamieniła się w ogród Boga. Niemcy, daj swoich synów i córki! Daj je wschodowi, który oczekuje na to, by uprawiali ogród Boga!". 

Przywódca doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że w jego niemieckiej ojczyźnie brakowało ziemi. Zastanawiał się nad tym, gdzie znajdowała się przestrzeń dla niemieckiego narodu. Ponownie zwrócił się do kapelmistrza. Polecił mu, by ten śpiewał o Niemcach, którzy znowu mają podążać na wschód. 

"Patrz przed siebie: wszystko, co widzicie, dał nam król polski na własność. Powstaną miasta i wsie, według niemieckiego prawa. Śpiewaj nam pieść wschodu!". I kapelmistrz śpiewał: "Przestrzeń! Radują się tysiące. Na wschodzie, po drugiej stronie lasów i stepów, przestrzeń dla niemieckiego narodu!".  

Jak to w bajkach bywa, wszystko ma swoje szczęśliwe zakończenie:   

"Wzniósł się ton, jasno rozbrzmiał w niemieckiej duszy. Przez nasz kraj przetoczyła się pieśń. Ponadczasowa, a jednak spajająca czasy. Sprawiła, że wschód znów stał się młody i niemiecki. Nadeszły stulecia. Stulecia minęły. Pieśń jest ciągle żywa. Żyje jako część naszego chcenia, naszej walki, naszego losu. Płynie jako siła w naszej krwi. Przybiera dźwięk kosy, młotu, miecza. Wiecznie młoda. I wiecznie niemiecka". 

Z przedstawionego fragmentu wynika, że zadaniem Niemców jest stworzenie "ogrodu Boga" na wschodzie. Wschód jawi się tu jako bierna materia, której Niemcy muszą nadać  właściwą formę. To oni muszą ją odpowiednio zapłodnić, aby zaczęła przynosić życie. 

O niemieckim marzeniu zasiedlenia Europy Wschodniej pisze również  Hans Künkel w eseju "Rudolf Klinger". Tytułowy bohater, Rudolf Klinger, należy do oddziału niemieckiego, który znajduje się gdzieś  w okolicach Karpat. Klinger, podobnie jak inni żołnierze, żyje pewną legendą:  

"Podczas długich marszów poprzez bezkresne połacie piachów Galicji śnią o prastarym marzeniu stworzenia narodu równych, o czym Niemcy marzą już od tysiąca lat, buntownicy, reformatorzy, uczestnicy powstań chłopskich oraz marzyciele. Chłopcy wojny wypełnią go (…). Nie będzie już nikogo, kto nie miałby choć kawałka ziemi. Legenda ma swoją nazwę: nazywa się "Wschód", ponieważ to tam znajduje się dobra ziemia dla wszystkich. Ciągle jeden z nich śpiewa o tym przy rozpalaniu ognia albo podczas marszu. "Daleki kraj", mówi, "i dobra ziemia, gleba do uprawy pszenicy!". Wszyscy chcą ziemi, czy to chłopscy synowie czy to studenci. "Tutaj jest wystarczająco dużo przestrzeni dla budowy nowych zagród. Tak musi ta kraina wyglądać w przyszłości: chłop obok chłopa, zagroda obok zagrody, i wszyscy wolni!"".

Jak czytamy dalej, Rudolf Klinger zwraca się do swojego towarzysza broni ze słowami, że podczas tej wojny naród wygra i przystąpi do realizacji nowego dzieła. Warunkiem jednak jest to, by wszyscy trzymali się razem.

"Tak, kiedy dotrzemy do domu, (…) musimy stworzyć nowe dzieło. Wiesz, co jest tajemnicą tego wschodu? Dlaczego wygląda on (…) tak, jak by był jednym wielkim domem? Ponieważ zbudowany jest z sercem. (…) Musimy nauczyć się, aby nasze ręce podążały za sercem".

Osiedlenie się Niemców na wschodzie jest więc warunkiem stworzenia państwa, w którym wszyscy będą wolni, gdyż każdy będzie miał swój kawałek ziemi. Jest to wręcz wizja pewnego raju, w którym nie będzie już równych i równiejszych (oczywiście, wyłącznie w obrębie narodu niemieckiego). 

Na religijny aspekt kwestii "niemieckiego wschodu" wskazuje wiersz Wilhelma Messlina "Du stehst im Ring" (Stoisz w kręgu, Czytelnik musi wybaczyć mi jakość mojego tłumaczenia, które – oczywiście w przeciwieństwie do oryginalnej wersji – nie ma żadnej wartości poetyckiej): 

"Nigdy nie możesz uciec przed swym narodem; nawet gdybyś dostał skrzydła zorzy polarnej i uniósł się ponad górą i pagórkiem;  nieszczęsny nierozumny początek.

Nigdy nie możesz zrzec się swego narodu, wyprzeć się swego ojca i okłamywać matki, dostosować się do obcej natury, wolno ci mężnie dźwigać dziedzictwo twojej krwi!

Nigdy nie możesz służyć obcym bogom, i lepić sobie bożków własnymi rękami, gdyż Bóg wstąpił w twój naród, w wichrach burzy ukazał swoją wielkość."  

W wierszu tym padają znamiennie słowa, iż to sam Bóg wcielił się w naród niemiecki. Okazuje się, że służba narodowi niemieckiemu to służba samemu Bogu. Umieszczenie tego wiersza w tomie "Bardowie wschodu" sugeruje, że podbijanie wschodu przez Niemców realizowane jest więc z samego boskiego nakazu. Co więcej, to niesienie Boga na opanowywane tereny! 

Warto też przyjrzeć się innemu wierszowi Wilhelma Messlina pod znamiennym tytułem "Wir sind ein Leib" (Jesteśmy jednym ciałem). Ostatnia zwrotka wiersza brzmi następująco: 

"Gdziekolwiek choć jeden Niemiec pielgrzymuje po ziemiach, jakkolwiek pan świata plecie swój los, to należy on do nas, w całej swojej okazałości: jeśli cierpi jeden członek, wszyscy cierpią! Tam gdzie jeden członek pomaga kształtować całość, niemieckie ciało musi się pysznie rozwinąć!" 

Wiersz ten wprost odwołuje się do idei Kościoła jako ciała Chrystusa. Według Messlina to naród niemiecki jest boskim ciałem, w końcu to w niego wcielił się sam Bóg. Jak wynika z życiorysu umieszczonego na końcu książki, za swoje "radykalne wiersze" Messlin był "prześladowany" ze strony Kościoła (warto jeszcze dodać, że w momencie ukazania się tej książki przebywał on w Krakowie, gdzie pracował dla instytucji sprawującej nadzór nad szkolnictwem, tzw. Schulaufsichtdienst). 

Religijny charakter ma także wiersz Lexa Schlossa: Bekenntnis (Wyznanie): 

"Jesteśmy jednym ciałem mój naród i ty, jedno ciało i święcie niepodzielne (…). Naród  jest słowem, zaszczytnym schronieniem (…). Naród jest jednym ciałem, w którym płynie święty prąd, któremu ulegliśmy". 

Na szczególną uwagę zasługuje sformułowanie "naród jest słowem" (Volk ist das Wort). Jest to dość wyraźne nawiązanie do słów rozpoczynających Ewangelię św. Jana "Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo" (Im Anfang war das Wort, und das Wort war bei Gott, und Gott war das Wort).  W wierszu Schlossa Boży logos zostaje zastąpiony przez naród niemiecki. A tym samym, wszystkie jego poczynania realizowane są w imię tak zdefiniowanego logosu. Co idealnie wpisuje się w obraz "Bożego ogrodu", który Niemcy mają stworzyć na wschodzie.

Do Biblii nawiązuje także wiersz Franza Lüdtke "Ring der Geschlechter" (Krąg pokoleń): 

"Rzucili ziarno, i ziarno było krwią, nordycką krwią ich żył; odważyli się na czyn, i czyn był dobry, i wzrastało dzieło z ciosów.

I podniosła się wieża, która nazywa się Niemcami, wysoko w historii narodów (…).

Gdyż sami jesteśmy ziarnem, i ziarno jest krwią, nordycką krwią naszych żył; ważymy się na czyn, i czyn jest dobry -  i rośnie dzieło z ciosów!" 

Umieszczenie tego wiersza w tomie "Bardowie wschodu" sugeruje, że podbijanie wschodu przez Niemców jest tak samo dobrym czynem jak dzieło stworzenia świata przez Boga. Pojawia się więc tutaj wątek stwórczego zadania, które zostało przypisane Niemcom. Podbijając wschód, Niemcy niejako stawiają siebie na miejsce Boga i jego stwórczych możliwości.

Natomiast o tym, że Niemcom nie wolno mieć innych Bogów prócz ich własnego, świadczy wiersz Paula Dobbermanna "Ostmarkwald" (Las na wschodniej granicy). Przytoczę jego drugą strofę: 

"I przybywa wiatr wschodu, i gra niczym na harfie w wiecznie młodych włosach wojowników lasu, (…) w stutysięcznych chórach: "Do ojczyzny musi należeć całe twoje serce".  

Element boskiego wybraństwa pojawił się także w wierszu Paula Graubau, "Das deutsche Geschick" (Niemiecki los). Oto jego fragment:  

"Niemcy – ciebie spajają potężne siły w zjednoczoną Rzeszę (…) Synom dały ostrze, by po wsze czasy bronili ognia, i ponad wszelkimi rzeczami wzniosły boski miecz". 

Myśl o boskim posłannictwie pojawia się także w wierszu Sigmunda Banka "Wie können wir dich lassen" (Jak moglibyśmy cię opuścić): 

"Jak moglibyśmy cię opuścić, kraju Niemców [Deutschland], jesteś taki wielki, nawet w najciaśniejszych zaułkach jesteś jeszcze bogaty i bezkresny.

Idź daleko w błogą dal, zgodnie z biegiem twoich prądów, i sięgaj aż do gwiazd i do samego Boga".

Niemieckość ma rozpościerać się nie tylko w sensie geograficznym aż do Boga, lecz także i czasowym, przez całą wieczność. W wierszu Sigismunda Banka "Wir stehen im Kampf" (Stoimy na polu walki) padają takie oto słowa: 

"Stoimy na polu walki o nasze ostatnie prawo, (…) aby niemiecki duch w dziecku i we wnuku, w niemieckiej krwi znalazł świętą ojczyznę.

Stoimy na polu walki, (…) aby niemiecka wiara na zawsze objawiła się wiernie w niemieckim sercu.

Stoimy na polu walki i cokolwiek się wydarzy, nasz naród nigdy nie przeminie. Przysięgamy głośno – tak nam w walce dopomóż Bóg: na całą wieczność pozostaniemy Niemcami".  

Natomiast Franz Lüdtke w wierszu "Frontbauern" (Frontowy chłop) pisze o świętym niemieckim chlebie. 

Co z tego wynika? Okazuje się, że podbijanie wschodu przez Niemców ma głęboki, bo wręcz religijny wymiar… Sprawa jest ciekawa i na pewno zasługuję na głębszą analizę. Wydaje się, że autorzy wymienionych i niewymienionych tekstów głęboko wierzą w to, co piszą. Nie mamy tu więc do czynienia ze zwykłą cyniczną propagandą. Czy zjawisko to można sprowadzić do zwykłych mechanizmów psychologicznych, polegających na idealizowaniu własnego – w gruncie rzeczy bandyckiego – zachowania? Czy też chodzi tu o zjawisko dotyczące niemieckiej duchowości, która nigdy nie została mocniej zakorzeniona w cywilizacji łacińskiej i przez to zaczęła projektować coraz to nowe mity? 

Na pewno należy podkreślić, że przekonanie o tym, że Niemcy mają do wykonania misję cywilizacyjną na wschodzie, liczy sobie długą tradycję. Chrystianizacja w wydaniu Krzyżaków, pruska germanizacja, czy też hitlerowskie Neuordnung to tylko różne wariacje na ten sam temat. Co więcej, moim zdaniem, niesienie "demokracji, praw człowieka i standardów państwa prawa" na wschód przez liczne niemieckie fundacje i organizacje wpisuje się dokładnie w ten samą tradycję!  "Cywilizowaniu" wschodu przez Niemców przynależy nie tylko przekonanie o własnej wyższości cywilizacyjnej, ale także o istnieniu obowiązku ulepszania tych terenów. Wschód przez Niemców postrzegany jest jako bezwładna materia, której Niemcy muszą nadać odpowiednią formę. Mieszkańcy wschodu traktowani są dość przedmiotowo. W najlepszym przypadku muszą poddać się niemieckiemu formowaniu, w najgorszym: przestać istnieć. 

Twierdzenie, iż chodzi tu tylko o brutalną Realpolitik, byłoby krzywdzące dla Niemców. Moim zdaniem, oni naprawdę wierzą w jakiś swój ideał wschodu. "Dzikość" wschodu czyli jego nieuporządkowanie, może ich trochę przeraża, a na pewno prowokuje:  czują się przyzywani przez ten tajemniczy wschód, który w ich przekonaniu czeka na niemiecki, męski i racjonalny pierwiastek. 

Robert Cieszkowski w tekście "Niemcy kontra reszta świata (wariacje pangermańskie)" przywołuje słowa niemieckiego poety Stefana George, iż Rosjanom brakuje elementu fallicznego (Fronda 25/26, s. 79-80). Podobnie Otto von Bismarck dzielił narody na męskie i żeńskie, do tych pierwszych zaliczał m.in. narody germańskie, do drugich – słowiańskie. Cieszkowski cytuje także słowa Mikołaja Bierdiajewa, który w swojej książce "Dusza Rosji" pisał: "Germański świat czuje żeńskość rasy słowiańskiej i sądzi, że powinien zawładnąć tą rasą i jej terytorium, że tylko on zdolny jest uczynić tę ziemię kulturalną". Cieszkowski pisze dalej: "Zdaniem współczesnego publicysty niemieckiego, redaktora naczelnego Staatsbriefe, Hansa-Dietera Sandera, zapładnianie ideowe i kulturowe Rosji było dla niej konieczne i dobroczynne, jednak anarchistyczna dusza rosyjska zawsze się przeciw temu buntowała. (…) Według Bierdiajewa wytłumaczenie (…)  jest proste: rosyjska kobiecość zamiast męża opatrznościowego, o którym marzyła, dostawała niemieckiego stupaję i biurokratę". 

W "Pieśni wschodu" Franz Lüdtke pisał o ogrodzie Boga, który ma powstać na wschodzie. Niestety, do tej pory budowanie tego ogrodu sprowadzało się do niszczenia polskości, a także przelewania krwi Polaków. Czyżby niemiecki Bóg zażądał takiej właśnie ofiary od swojego narodu wybranego? Przypomnijmy, nowoczesne państwo niemieckie zostało zbudowane na gruzach cywilizacji łacińskiej. Narodowy socjalizm był jednym z etapów niszczenia tej właśnie cywilizacji.